پارچه بافی

ما مسلمان هستیم ولی عرب و ترک نیستیم ؛ ما متمدن هستیم ولی آمریکایی وفرانسوی و انگلیسی نیستیم

مجید بهرام بیگی

نساجی، هنر بافتی است که در آن برای تولید پارچه، دو مجموعهٔ مجزا از نخ‌ها و رشته‌ها که تار و پود نامیده می‌شوند، در هم بافته شوند. رشته‌های تار در قطعهٔ پارچه به صورت طولی، و رشته‌های پود در عرض از این سو به آن سو می‌روند
دانش نساجی در مورد الیاف و نخ‌های کاربردی در صنایع نساجی، پارچه‌های بافته‌شده، منسوجات بی‌بافت، پوشاک، کاربردهای غبر پوشاک از تولیدات نساجی، روش‌های تولیدی و کنترل کیفی مرتبط، به تحقیق می‌پردازد
 حوزه فعالیت

صنعت نساجی در بخش‌های زیر فعال است

تولید الیاف نساجی مصنوعی،
تولید نخ از الیاف طبیعی یا الیاف مصنوعی و یا ترکیبی از آنها،
تولید پارچه بافته شده از نخ،
تولید منسوجات بی بافت از الیاف یا نخ،
رنگرزی پارچه، چاپ پارچه و تکمیل کالای نساجی،
تولید منسوجات خاص مورد نیاز در سایر صنایع،
فعالیت‌های مشترک تحت عنوان خوشه، یکی از رویکردهای توانمندسازی این صنعت است.
 

کاربرد‌های پارچه
 بیش‌ ترین کاربرد پارچه، در صنعت پوشاک است.اما در مبل سازی، ورزش و لوازم خودرو نیز کاربرد دارند

 
الیاف طبیعی، به الیافی می گویند که منشاء طبیعی داشته و از مواد شیمیایی در تولید آنها استفاده نشده است. حیوانات و گیاهان می توانند منشاء الیاف طبیعی بوده و در تهیه این دسته از الیاف کاربرد داشته باشند. جانورانی نظیر گوسفند، بز، کرم ابریشم، آلپاکا و خرگوش و گیاهانی مانند پنبه، کتان، کنف، چتایی، سیسال و نارگیل، منشاء الیاف طبیعی هستند. همچنین الیاف آزبست یا پنبه نسوز نیز منشاء طبیعی (معدنی) داشته و در تهیه لباس های ضد آتش از آنها استفاده می شود. پشم و ابریشم از اصلی ترین و پرکاربرد ترین الیاف طبیعی با ریشه حیوانی هستند و همواره در اقتصاد کشورها نقش کلیدی را به عهده داشته اند. مهمترین لیف با ریشه گیاهی، الیاف پنبه است، این لیف در برخی کشورها مثل ازبکستان، هند، ترکمنستان، مصر و پاکستان، نقش اقتصادی مهمی را ایفا می کند. از آنجا که الیاف طبیعی جذب آب بیشتری نسبت به الیاف مصنوعی دارند و همچنین عایق حرارتی بهتری نسبت به الیاف بشر ساخت هستند، لذا در تهیه الیاف مصنوعی، بنا بر فناوری تکسچرایزینگ، الیاف طبیعی الگو بوده و الیاف مصنوعی را با توجه به نزدیک تر شدن خصوصیات شان به الیاف طبیعی تولید می کنند
  

تاریخچه
در یک زمان از طول تاریخ، انسان دریافت که رویش مویین پوست حیوانات و رشته های نازک و بلند برخی از گیاهان آمادگی دارند که به وسیله تابیده شدن به دور خود، رشته های بلند تری را تشکیل دهند که موسوم به نخ است. بشر با بافتن نخ به تولید پارچه روی آورد تا به این روش پوشاک را ابداع نماید.
  

رده بندی
الیاف طبیعی بر حسب منشأء طبیعی خود به سه گروه فرعی تقسیم می شوند: الیاف حیوانی، الیاف گیاهی و الیاف معدنی.
  

الیاف حیوانی
 این الیاف پوشش بدن جیوانات را تشکیل می دهند که مهمترین آنها عبارت اند از پشم و مو (مثل کشمیر، آلکاپا و موی خرگوش) و یا اینکه از ماده ای که از کرم ابریشم خارج می شوند به وجود می آید، مانند: ابریشم طبیعی و ابریشم وحشی. الیاف حیوانی به گروه های فرعی زیر تقسیم می شوند

 . پشم
 . ابریشم
 . مو
  

الیاف گیاهی
الیاف گیاهی شامل مهمترین الیاف نساجی یعنی پنبه و تعداد دیگری از الیاف مانند کتان، کنف و چتایی. این دسته از الیاف بر حسب این که از کدام قسمت گیاه تهیه می شوند باز خود به دسته های فرعی تقسیم می گردند که عبارتند از:
 . الیاف دانه ای مانند پنبه
 . الیاف برگی مانند سیسال و مانیلا
 . الیاف ساقه ای مانند کتان، چتایی و کنف
 . الیاف میوه ای مانند نارگیل
  

الیاف معدنی
 مصرف این نوع الیاف در صنعت نساجی محدود بوده و مهمترین آنها آسبست (آزبست) یا پنبه نسوز می باشد. این الیاف دارای مصارف صنعتی هستند و در پارچه های ضد حریق نیز به کار می روند

 .
  

ساختمان و ویژگی ها
ساختمان مولکولی و یا داخلی الیاف
  

در نتیجه پژوهش ها مشخص شده است که همان طور که در ریسندگی، یک نخ از تابیده شدن مجموع الیاف ساخته می شود یک لیف هم از مجموع رشته های کوچکتری به نام فایبریل به وجود آنده است. هر فابریل نیز مرکب از مولکول های زنجیری (پلیمر یا بزرگ مولکول) است که کم و بیش به موازات یکدیگر در محور طولی فایبریل قرار دارند و در بعضی نقاط به وسیله زنجیرهای عرضی به یگدیگر متصل شده اند.
  

نحوه قرار گرفتن مولکول ها در لیف
مولکول های سازنده الیاف کم و بیش به طور موازی در انتداد طول محمور لیف قرار گرفته اند. در حقیقت تشابه زیادی در طرز قرار گرفتن مولکول ها در لیف و الیاف در نخ وجود دارد.
  

آرایش یافتگی مولکول ها
آرایش یافتگی مولکول های الیاف عبارت است از قرارگرفتن زنجیر طویل مولکول ها به طور موازی نسبت به محور لیف، درجه آرایش یافتگی مولکول های الیاف طبیعی بستگی به نوع لیف دارد؛ برای مثال رامی و کنف هر دو الیاف سلولزی هستند و زنجیرهای مولکولی آنها آرایش یافته است و در نتیجه دارای استحکام بیشتری نسبت به پنبه هستند.
  

ساختمان و شکل ظاهری الیاف
ساختمان و شکل ظاهری الیاف یکی از مهمترین عواملی است که بر خواص نخ و پارچه اثر به سزایی دارد به طور مثال سطح فلس دار و یا موج دار پشم اثر مستقیمی بر خاصیت نمدی شدن پارچه های پشمی و همچنین بر خاصیت " زیردست" پشم دارد.
  

استحکام کشش
لازم ترین ویژگی الیاف که به عنوان ماده خام جهت تهیه نخ و سپس در ساختمان پارچه به کار می رود قدرت آن است. از آنجایی که پارچه ها بر حسب مقاصد مختلف تهیه می شوند. فدرت مجموع دسته لیف همیشه کمتر از قدرت فرد فرد الیافی است که آن را ساخته اند
  

خاصیت ارتجاعی یا الاستیسیته
الاستیسیته یا قابلیت ارتجاعی، خاصیت جسمی است که در اثر یک نیروی خارجی تغییر شکل می یابد ولی پس از رفع نیروی خارجی به حالت اولیه برگردد.. به طور کلی این خاصیت در اکثر مواد طبیعی و یا مصنوعی کم و بیش وجود دارد
  

بازگشت از حالت الاستیک
بازگشت الاستیکی، یکی از خواص مهم الیاف و نهایتا" نخ و پارچه است زیرا منسوجات باید در هر حالت، پس از رفع هر نوع کشش و فشار، شکل خودشان را حفظ کنند
  

طول الیاف
هر چه طول لیف بیشتر باشد تماس سطحی آن با الیاف مجاور بیشتر و الیاف در یک نخ بهتر درگیر می شوند. در یک نخ، هر اندازه الیاف بیشتر در گیر و بهتر به دور هم تاب بخورند استحکام و یکنواختی آن نخ بهتر است. بنابراین طول الیاف در استحکام نخ و پارچه تأثیر فراوانی دارد
  

تورم الیاف
هنگامی که الیاف در محیط مرطوب قرار گیرند و یا هنگامی که در آب غوطه ور هستند مولکول های آب از طریق نقاط آرایش نیافته در الیاف به سرعت به داخل آنها نفوذ می کنند.
نخ به رشته‌های باریک و بلندی گفته می‌شود که با روش‌های ریسندگی و از در کنار هم قرار گرفتن الیاف بوجود می‌آید و کاربردهای مختلف در صنایع نساجی دارد.نخ به دو نوع طبیعی و مصنوعی دسته بندی می شود.نخ طبیعی از الیاف گیاهی(مانند پنبه، کتان و کنف)و جانوری( پشم و...) و نخ مصنوعی از الیاف شیمیایی و محصول پتروشیمی ساخته می شود.
  

کاربردهای نخ در صنایع نساجی
• دوخت: نخ جهت اتصال دو تکه پارچه بکار می‌رود.
• تولید پارچه: نخ جزو اصلی و عموماً تنها جز تشکیل دهنده پارچه است.
  

تقسیم بندی نخ از نظر جنس آن

• طبیعی

  که از الیاف طبیعت گرفته میشود مثل پنبه، پشم و غیره

• مصنوعی

از الیافی که توسط بشر تولید میشود می ریسند مانند پلی استرو غیره

مخلوط  از ترکیب کردن الیاف طبیعی و مصنوعی تولید می شوند پارچه لایه‌ای نرمش‌پذیر است که از شبکه‌ای از نخ‌ها و یا الیاف طبیعی یا مصنوعی تشکیل شده‌است. که نوع نخ‌ها و یا الیاف و ساختار و نحوه قرار گیری انها در کنار یکدیگر ساختمان پارچه و خصوصیات فیزیکی آن را بوجود می‌آورد. پارچه را از روشهای بافت تاری-پودی، بافت حلقوی(کش‌بافی یا قلاب بافی)، روشهای بی بافت، گره زدن تولید می‌شود

پارچه‌ها از نظر مواد بکار رفته انواع گوناگون دارند از جمله پنبه‌ای(نخی)، پشمی، ابریشمی. غیره. به بخشی از بازار که پارچه‌فروشی‌ها در آن قرار دارند بازار بزازها گفته می‌شود
انواع پارچه
• چیت = پارچهٔ پنبه‌ای و نقش داری که بیشتر مزین به نقش گل‌های کوچک و بزرگ بود
•
• چلوار = پارچهٔ پنبه‌ای سفید و آهار دار و بسیار پر مصرفی که از آن پیراهن و زیرجامه و ملحفه و روبالشی تهیه می‌کردند
•
• کرباس = کرباس یا کرپاس، پارچهٔ پنبه‌ای سفید و درشت بافت که غالباً زنان و مردان روستایی از آن جامه می‌ساختند و برای کفن نیز به کار می‌رفت
•
 • متقال = پارچهٔ پنبه‌ای سفید شبیه به کرباس اما از آن لطیف تر

*کتان = پارچه‌ای که از الیاف ساقهٔ کتان ساخته می‌شود. کتان گیاه علفی یکساله‌ای است دارای برگ‌های سبز مات و ساقهٔ متشکل از الیاف نرم و بلند. از این الیاف نخ کتانی هم به دست می‌آورند
•
• مخمل = پارچه‌ای نخی یا ابریشمی که یک روی آن صاف و روی دیگر دارای پرزهای لطیف و نزدیک به هم و به یک سو خوابیده‌است
•
• حریر (= پارچهٔ ابریشمی نازک) وال، تور، فاستونی
•
• ململ = نوعی پارچهٔ نخی لطیف و نازک و سفید
•
• ماهوت = پارچه‌ای ضخیم تمام پشم، نرم، کمی براق، با سطح پرز دار
•
• کریشه = پارچهٔ سبک نخی دارای گل‌های برجسته
•
• کلوکه = پارچهٔ نخی که بیشتر برای چادر مشکی بکار می‌رفت
•
• کرپدوشین = یا کربدوشین پارچه‌ای از خانوادهٔ کرپ که از ابریشم خام بافته می‌شد
•
• آغبانو = پارچه‌ای نازک و پنبه‌ای که بیشتر برای چارقد و چادر به مصرف می‌رسید
•
• گاواردین = نوعی پارچهٔ معتبر و مرغوب انگلیسی که بیشتر به مصرف کت و شلوار مردانه می‌رسد
•
• دبیت = پارچه‌ای نخی که بیشتر آستر لباس و رویهٔ لحاف می‌شد و نوع علی اکبری آن از همه مرغوب تر بود.حاج علی اکبر شخصی بود که دبیت را به کارخانه‌های دبیت بافی لندن سفارش می‌داد
•
• مخمل‌های کاشان
•
 • زربفت‌های یزد = زربفت‌هایی که به دست زنان زردشتی یزد بافته می‌شد

*بورسا = بروسا یکی از بنادر معروف ترکیه‌است که محصولات ابریشمی آن شهرت جهانی داشت
•
• شال‌های کشمیر= این شال‌ها را به تقلید از شال‌های کشمیر با پشم شتر در کرمان می‌بافتند
•
• پارچه‌های زری دوزی شدهٔ اصفهان
•
• قدک نخی قزوین
•
• عبای لار
  

منبع ویکیپدیا 

============================== 
جای بسیار تأسف است که پارچه بافی در ایران مورد بی مهری شدید قرار گرفته است
 اندیشه محافظت از این هنر و صنعت که یکی از هویتهای ملی ایران با طرحهای ملی و سنتی است جای خود را به سودجوییهای کوتاه مدت و واردات بی رویه از کشورهای خارجی کرده که هزارها هزار بیکارایرانی نتیجه آن است داده است

آن چه استقلالی است که یک کشور پارچه که مورد نیازپوشاک مردم یک کشورست را از خارج وارد کند ؟
 آیا ما این اندازه عقب افتاده ایم که نتوانیم پارچه مورد نیاز کشور را خود تولید کنیم یا اینکه عمدأ دستانی در کارست که میخواهند این صنعت ایرانی را نابود کنند ؟

این یک سیاست غلط و غیرقابل قبول است و بایس بکلی تغییر کند

دولت بایس تولید پارچه با طرح های ایرانی را در بخش فرهنگی قانون اساسی جدید نوشته و محافظت از این هنر را به عهده گیرد

http://www.majidbahrambeiguy.at/gallery-galerie-galerie-negar-xane/29.html
  29 نگاه کنید

مجید بهرام بیگی