paperback

 

  

                                                                                                                                                                                                 راهنامه

 

تاریخ ، دستور زبان

مصدرها و نام های ایرانی

 

تاليف مجيد بهرام بيگي

2016 اطريش- وين

 

--------------------------

 

Sal màh ; Dàstur e zàban

Vaj ha và shalude ha ye Iran i

 

Neveshte ye Arya Bàhram

(Màjid Bàhram beiguy)

2016 Vin – Osteraysh

 

دگرها کاشتند و من خوردم

من بکارم تا دگرها بخورند

 

Degàr ha kashtànd o màn xordàm

Màn be karàm ta degàr ha be xorànd

 

Ruz gar e geda i ye danesh i và fàrhàng i ye ma àz bi gane ha be sàr resid

 

Màjid Bàhram beyguy

 

زمان گدايي علمي و فرهنگي ما از بيگانگان بسررسيد

 

                                             مجيد بهرام بيگي   

                                                                   

 

فهرست مطالب

 

بخشی کوتاه از کتاب

06 ......... پیش گفتار

 

13 .مقدمه : مقايسه دستور زبان قديم و نوين ايراني و شیوه درست نویسی به ایرانی

 

54........... فصل های مختلف زبان ایرانی وچند مثال از آنها

 

مصادر دو گانه ايراني  (فهرست تهمورث)....................................56

 

بیست شالوده اساسي و مهم ايراني با زمانهاي مختلف آنها (فهرست منوچهر).............................64

 

.نام های اصیل ایرانی......................130

 

                                                                                                                                                         فهرست منابع  .........  140  

 

                                                                                                                                                                

                                                                                                                                                                                              

 

پيش گفتار

 

يادگيري دستور زبان فارس عربی با بي ‌قاعدگيهاي آن بسيار دشوار است. واژه‌هاي قرض گرفته شده از زبانهاي خارجي ياد گيري دستور و زبان مادري را دشوار كرده‌اند. من براي بهتر فهميدن زبانها سالها به مطالعه تاريخ زبانها پرداختم و به اين ترتيب بود كه بررسي و رفع اشكالات زبان فارس عربی را آغاز كردم.

 

يكي از مشكلات بزرگ خط فارس عربی ، الفباي عربي آن است كه تعداد زيادي شكل دارد و برخي از آنها چند شكل دارند مانند (ح ـ ط ـ س-ض) ؛ مشكل ديگر چسبيدن بعضي از حروف الفبا به همديگر و نچسبيدن برخي از آنها به همديگر است، مشکل ديگري باصدا و بي‌صدا بودن برخي از آنهاست كه بي‌شك راه ‌حلهايي براي آنها وجود دارد كه پيشنهاد خواهند شد.

 

نبودن قاعده صحيح و درست براي مصادر و اسم فاعلي و تلفظ صحيح لغات و ندانستن مصادر ايراني اصيل ازجمله مشكلات ماست. در مقدمه فرهنگنامه عميد (1361: 25ـ36) به مشكلات اصولي زبان و خط ايراني اشاره شده است.

دكتر سعيد نفيسي به نقل از حسن عميد ذكر مي‌كند كه «شايد صد سال پيش در همان اولين روزهايي كه ما خرده‌خرده راه معارف جديد را بر فرزندان خود باز كرده‌ايم مي‌بايست در اولين مرحله كتاب لغت جامعي كه نظير كتابهاي زبانهاي اروپايي باشد براي نوآموزان خود آماده كنيم و به جرأت مي‌توان گفت كه ما در اين زمينه صد سال از ملل جهان عقب مانده‌ايم.»

 

نفيسي مي‌افزايد «اشكال بزرگ ديگري كه در پيش است اين است كه در نتيجه بدي خط امروزي و حروف مشابه ‌كه با نقطه تغيير مي‌كند فرهنگهاي ما پر از اغلاطي است كه در نتيجه تحريف حروف پيدا شده است و گاهي «نون» را «تا» و گاهي «با» و گاهي «يا» خوانده‌اند.

او مي‌گويد «بهتر است كه مانند زبانهاي آريايي كه زبان فارسي هم از آنهاست كلمات را تنها به هفت دسته اصلي تقسيم كرد يعني اسم و صفت و حرف ربط و حرف عطف و فعل و ضمير و معين فعل و بس به تقسيمات ديگر ما مطلقاً براي زبان خود حاجت نداريم».

 

نفيسي مي‌گويد كه «وسيله‌اي كه به نظر مي‌رسد كار را آسان بكند اين است كه هر كلمه را اعراب بگذارند اما كساني كه در كار چاپ ورزيده‌اند مي‌دانند كه در بسياري از چاپخانه‌ها حروف معرف نيست و اگر هم باشد محال است كه در چاپ اعراب درست بالا يا زير همان حرف جا بگيرد و اغلب پس و پيش مي‌شوند و خواننده را گرفتار ترديد مي‌كند».

 

به گفته نفيسي «مشكل ديگر لغت‌نويسان امروز ما اين است كه اروپاييان براي زبان فارسي كتابهاي بسيار متعدد و با ترجمه الفاظ فارسي به زبان خود نوشته‌اند مانند فرانسه و انگليسي و روسي و آلماني و ايتاليايي و برخي زبانهاي كوچك‌تر و حتي اخيراً كتابهاي لغت فارسي به اردو و ارمني و تركي و عربي هم فراهم شده است. ناچار مؤلف بيگانه كه فارسي‌زبان مادري او نيست در كتاب خود اشتباهاتي كرده است و كلماتي را نادرست خوانده و متأسفانه مي‌بينيم كه از آنجا به كتابهاي متأخرين سرايت كرده است. وجود كلمات مركب در زبان فارسي به شكلي است كه در هيچ زبان ديگر در دنيا به اين اندازه كلمات مركب وجود ندارد».

..................................... 

                                                                                     مقدمه

 

مقايسه دستور زبان قديم و نوين ايراني و شیوه درست نویسی به ایران

تغييراتي عميق در زبانهاي ايراني

هم‌زيستي بين تركها و اعراب و ايرانيان و نفوذ هر كدام از اين زبانها بر زبان ديگر نتايج مهمي از لحاظ تاريخي به وجود آوردند براي بهتر فهميدن اين تغييرات بايد دو نكته را مورد توجه قرار داد:

 

1. برخورد و مخلوط شدن زبانهاي ايراني

2. برخورد و مخلوط شدن زبانهاي ايراني و بيگانه

 

لهجه‌هاي پارتي و پارسي در خراسان و قبل از حمله اعراب باهم برخورد كردند، لهجه ‌فارسي

در بين مردم رواج بيشتري داشت (خصوصاً در مرو) پارسي در اين منطقه با لهجه‌هاي سغدي و تخاري برخورد كردند كه زمان آن برايمان روشن نيست. بايستي به اين مطلب آگاه بود كه در بين سپاه اعراب سربازان غيرعربي بودند. در بين اين سربازان تعدادي زبان فارسي مي‌دانستند و از اين زبان استفاده كرده و اسلام را رواج دادند. متون مختلفي را در اين زمان به پارسي مي‌توان يافت كه درخصوص قرآن‌نويسي است. قرآن نيز به فارسي در مساجد بخارا قرائت مي‌شده است. رشد اقتصادي نيز به رواج اسلام كمك فراواني كرد. ما مي‌دانيم كه مسلمانها از پرداخت چندين ماليات معاف بوده‌اند. سغديها نيز براي زندگي بهتر و فروش اجناس خود به پارسها زبان آنها را ياد گرفتند. سغديها در حال حاضر به تاجيك سخن مي‌گويند. سكاييها نيز مانند سغديها پارسي را ياد گرفتند.

 

نوشته‌هاي هخامنشي به ما مي‌آموزد كه اكثريت مردم ايران به زبانهاي ايراني سخن مي‌گفته‌اند. تعدادي از ايرانيان تحت نفوذ و اجبار تركها زبان مادري خود را از دست دادند و به تركي سخن گفتند. تركها در تركستان چين نيز بسيار نفوذ كردند. سغديها نيز تعدادي زبان تركي را فرا گرفتند. بايستي به اين نكته توجه داشت كه خريد و فروش فقط با دانستن زبان تركي امكان‌پذير بود. خوارزميها هم زبان خود را از دست دادند. پس از قرن سيزدهم تحت تسلط تركها بسياري ديگر از اقوام ايراني (به غير از تاجيكها) مقاومت خود را از دست دادند و به زبان تركي ازبكها در ازبكستان سخن گفتند. اين جريان فرهنگي منفي در ايالت آذربايجان به استثناي تالش و تاتها كه زبان خود را حفظ كردند ادامه يافت و آذربايجانيها نيز مقاومت خود را از دست داده و به اين زبان بيگانه سخن گفتند.

 

 اين سه زبان (تركي ـ عربي ـ پارسي) هر كدام در مناطقي پيشرفت كرده و در مناطقي پس زده شدند. مثل تاجيكها در افغانستان و تركها در آذربايجان و عربها در خوزستان اما خيلي از خارجيها هم پارسي ياد گرفتند، مانند عربهايي كه در ايران اقامت گزيدند. عربها تعداد قابل توجهي لغت وارد زبان پارسي كردند؛ اما ساختار دستوري اين زبانها (زبانهاي ايراني) به همان حالت سابق وجود داشت. زبان عرب و ترك هيچگاه به وسيله مردم مورد قبول واقع نشد. اشراف‌زادگان و فئودالها براي داشتن رابطه مستقيم خود و اعمال فشار به روي كارگران خود مجبور به داشتن رابطه با اعراب بوده و مي‌بايستي عربي ياد مي‌گرفتند و اين عمل باعث نفوذ آنها در حكومتهاي اعراب و سرنگوني اعراب گرديد.

زبان پشتو (لهجه افغاني) در بين مردم هند رواج پيدا كرد و بلوچها نيز آن را ياد گرفتند. چندين زبان نيز در اين اواخر كشف شده است كه به طور كلي از بين نرفته‌اند، و تعدادي از مردم اين مناطق به آن سخن مي‌گويند؛ مانند لهجه مونجاني كه در كوههاي افغانستان به وسيله كوه‌نشينها استفاده مي‌شود.

دشواري زبان ايراني و خط عرب.....................

 

                                                                                     

فصل های مختلف زبان ایرانی و چند مثال از آنها

 

فصل اول (فهرست کیومرث)

 

مصادر ساده ایرانی با معنی کوتاه

 

یکی از مشکلات بزرگ زبان فارسی عربی ما این است که بسیاری از مردم و حتی دانشجویان بدرستی نمی دانند که مصادرایرانی ما کدامند.معمولاً در همه زبانها مصادر از یک لغت و پسوند سازنده ان بوجود می آید.در زبان ما این پسوندها ایدن – تن – دن هستند.این مصادر در زبان ما کم نیستند اما با اینکه در فرهنگها موجود میباشند اما استفاده نمیشوند مثل الفختن و الفنجیدن که بسیار حیف است که به جای آنها از مصادر ترکیبی فارس عربی استفاده شود.

برای مثال در فهرست کیومرث این مصادر ساده با الفبای فارس عربی نوشته شده اند. برای تلفظ آنهاچاره ای از استفاده از الفبای لاتین نبود زیرا اینگونه میتوان به الفبای صدادار مصدر پی برد.

در مقابل مصدر معنی کوتاه آن آمده است تا خواننده متوجه شود که این مصدر چه معنی دارد ودر ستون دیگری هم مأخذ این مصادر آمده است.

 

مصدر

shalude

Cim

nibig

ا

 à

 

 

ابشتن

 àbesh.tàn(i)

abeshtàn

معین

ابیوختن

 àbyux.tàn(i)

peyvànd dadàn (dàhidàn)

مکنزی

افندیدن

 àfànd.idàn(i)

doshmàn i kàrdàn (konidàn)

معین

افندیدن

 àfànd.idàn(i)

peykar jostàn (juyidàn)

معین

افندیدن

 àfànd.idàn(i)

afàndidàn

معین

افندیدن

 àfànd.idàn(i)

setize kàrdàn (konidàn)

معین

افندیدن

 àfànd.idàn(i)

kesh nà kesh kàrdàn (konidàn)

معین

افدیدن

 àfd.idàn(i)

be shegeft amàdàn (ayidàn)

معین

افدیدن

 àfd.idàn(i)

shegeft i kàrdàn (konidàn)

معین

افگندن

 àfgàn.dàn(i)

àfkàndàn

معین

افژولیدن

 àfjhul.idàn(i)

be shur avàrdàn

معین

افژولیدن

 àfjhul.idàn(i)

bàr àngixtàn (àngizidàn)

معین

افژولیدن

 àfjhul.idàn(i)

pàrishan kàrdàn (konidàn)

معین

افژولیدن

 àfjhul.idàn(i)

asime kàrdàn (konidàn)

معین

افژولیدن

 àfjhul.idàn(i)

va dashtàn (daridàn)

معین

افژولیدن

 àfjhul.idàn(i)

be jonbesh avàrdàn

معین

افکندن

 àfkàn.dàn(i)

dur àndaxtàn (àndazidàn)

معین

افکندن

 àfkàn.dàn(i)

pàrt kàrdàn (konidàn)

معین

افکندن

 àfkàn.dàn(i)

pàhn kàrdàn (konidàn)

معین

 

             فصل دوم  (فهرست هوشنگ)                                                                                                 

معنی کوتاه مصادر ایرانی و خود مصادر ایرانی

 

در فهرست کیومرث متوجه شدید که چه مصادر ایرانی وجود دارند و معانی آنها چیست

در فهرست هوشنگ میتوانید از روی معنی (چیم) 

به مصادر پی ببرید یعنی اگر فراموش کرده اید مثلاً اندازه گرفتن به ایرانی چه میشود میتوانید این مصادر را پیدا کنید

.

این فهرست کمک بزرگی برای سخن گفتن درست ایرانی است.

 

مصدر

Cim

shalude

nibig

افگندن

 àfkàndàn

 àfgàn.dàn(i)

معین

اوژندن

 àfkàndàn

 àvjhàn.dàn(i)

معین

اوژنیدن

 àfkàndàn

ovjhàn.idàn(i)

معین

اوژندن

 àfkàndàn

ovjhàn.dàn(i)

معین

اوژنیدن

 àfkàndàn

 àvjhàn.idàn(i)

معین

شکهیدن

 àfrànd dashtàn (daridàn)

 shokoh.idàn(i)

عمید

افراختن

 àfrazidàn

 àfrax.tàn

معین

بستن

 àfsun kàrdàn (konidàn)

bàs.tàn(i)

معین

افسردن

 àfsus dashtàn (daridàn)

 àfsor.dàn(i)

معین

پوزیدن

 àfsus dashtàn (daridàn)

puz.idàn(i)

معین

فسوسیدن

 àfsus dashtàn (daridàn)

fosus.idàn(i)

معین

پوزیدن

 àfsus xordàn

puz.idàn(i)

معین

افزودن

 àfzayidàn

 àfzu.dàn(i)

معین

پیوستن

 àfzun kàrdàn (konidàn)

peyvàs.tàn(i)

معین

افزاییدن

 àfzun kàrdàn (konidàn)

 àfzay.idàn(i)

معین

ریندن

 àn kàrdàn (konidàn)

rin.dàn(i)

معین

توختن

 ànbuh kàrdàn (konidàn)

tux.tàn(i)

معین

خجیدن

 ànbuh shodàn (shàvdàn)

xàj.idàn(i)

عمید

نهاریدن

 àndàk xordàn

nàhar.idàn(i)

معین

اوژندن

 àndaxtàn

 àvjhàn.dàn(i)

معین

اندازیدن

 àndaxtàn

 àndaz.idàn(i)

معین

اوژندن

 àndaxtàn

ovjhàn.dàn(i)

معین

سنجیدن

 àndaze gereftàn (giridàn)

sànj.idàn(i)

معین

 

                                                                   

 چند مثال از فصل سوم (فهرست تهمورث)

مصادر دو گانه ایرانی

 

 

àfraxtàn      àfrazidàn              افراختن – مصدر دوم = افرازیدن

àfruxtàn      àfruzidàn     افروختن – مصدر دوم = افروزیدن

àfzudàn       àfzayidàn           افزودن – مصدر دوم = افزاییدن

àlfaxtàn       àlfànjidàn             الفاختن – مصدر دوم =  الفنجیدن

ànbashtàn     ànbardàn    انباشتن – مصدر دوم = انباردن

àndaxtàn      àndazidàn             انداختن – مصدر دوم = اندازیدن

àndudàn      àndayidàn               اندودن – مصدر دوم = انداییدن

ànduxtàn      ànduzidàn       اندوختن – مصدر دوم = اندوزیدن

àngixtàn      àngizidàn         انگیختن – مصدر دوم = انگیزیدن

afàridàn      afàrinidàn               آفریدن – مصدر دوم = آفرینیدن

agànidàn      akàndàn              آگنیدن – مصدر دوم = آکندن

agàshtàn      aqeshtàn     آگشتن – مصدر دوم = آغشتن

agushidàn    aqushidàn              آگوشیدن – مصدر دوم = آغوشیدن

aloqdàn       aroqdàn                 آلغدن – مصدر دوم =  آرغدن

alayidàn       aludàn   آلودن – مصدر دوم = آلاییدن 

 

                                                                                                                           فصل چهارم فهرست جمشید

 

مصادر ساده ایرانی با اسم فاعل- اسم مفعول – اسم مصدر

چند مثال

تا حالا با مصادر ایرانی و معانی آن آشنا شدید و هم چنین میدانید مصادر برادر یا دو گانه در زبان ایرانی کدامها می باشند بهترست در اینجا به یاد گیری اسم فاعلی و مفعولی و اسم مصدر آنها بپردازیم

 

mo = Moinلغت نامه

mà = David Neil MacKenzie (1926-2001) A cocise Pahlavi Dictionary

Oxford University Press

 

 

اسم فاعلی  konànde

اسم مفعولی kàrde

اسم مصدر nam e shalude

کتاب نویسنده nibig

مصدر shalude

 

Jàmshid

nam e shalude

kàrde

konànde

nibig

shalude

فارس عربی

 

 

 

 

à

اَ

àbesh.tar (var)

àbesh.te (gi)

àbesh.ànde (gi)

mo

àbesh.tàn (i)

ابشتن

àbyux.tar (var)

àbyux.te (gi)

àbyux.ànde (gi)

àbyux.tàn (i)

ابیوختن

àfànd.esh (var)

àfànd.ide (gi)

àfànd.ànde (gi)

mo

àfànd.idàn (i)

افندیدن

àfd.esh (var)

àfd.ide (gi)

àfd.ànde (gi)

mo

àfd.idàn (i)

افدیدن

àfgàn.degi (var)

àfgàn.de (gi)

àfgàn.ànde (gi)

mo

àfgàn.dàn (i)

افگندن

àfjhul.esh (var)

àfjhul.ide (gi)

àfjhul.ànde (gi)

mo

àfjhul.idàn (i)

افژولیدن

àfkàn.degi (var)

àfkàn.de (gi)

àfkàn.ànde (gi)

mo

àfkàn.dàn (i)

افکندن

àfrànd.esh (var)

àfrànd.ide (gi)

àfrànd.ànde (gi)

mo

àfrànd.idàn (i)

افرندیدن

àfrash.tar (var)

àfrash.te (gi)

àfrash.ànde (gi)

mo

àfrash.tàn (i)

افراشتن

àfrax.tar (var)

àfrax.te (gi)

àfrax.ànde (gi)

mo

àfrax.tàn (i)

اقراختن

àfraz.esh (var)

àfraz.ide (gi)

àfraz.ànde (gi)

mo

àfraz.idàn (i)

افرازیدن

àfrux.tar (var)

àfrux.te (gi)

àfrux.ànde (gi)

mo

àfrux.tàn (i)

افروختن

àfruz.esh (var)

àfruz.ide (gi)

àfruz.ànde (gi)

mo

àfruz.idàn (i)

افروزیدن

àfsar.degi (var)

àfsar.de (gi)

àfsar.ànde (gi)

àfsar.dàn (i)

افساردن

àfsay.esh (var)

àfsay.ide (gi)

àfsay.ànde (gi)

mo

àfsay.idàn (i)

افساییدن

àfshan.degi (var)

àfshan.de (gi)

àfshan.ànde (gi)

mo

àfshan.dàn (i)

افشاندن

àfshan.esh (var)

àfshan.ide (gi)

àfshan.ànde (gi)

mo

àfshan.idàn (i)

افشانیدن

àfshor.degi (var)

àfshor.de (gi)

àfshor.ànde (gi)

mo

àfshor.dàn (i)

افشردن

àfsor.degi (var)

àfsor.de (gi)

àfsor.ànde (gi)

mo

àfsor.dàn (i)

افسردن

 

                                                                                                                                                                                                                                                                       

فصل پنجم (فهرست ایرج)

مصادر متعدی با اسم فاعلی و اسم مفعولی و اسم مصدر

 

در فهرست ایرج به مصادری بر می خوریم که مصادر متعدی خود را می دارند. یادگیری مصادر متعدیدر زبان ایرانی برای نوشتن بسیار مهم هستند.در این فهرست حالتهای فاعلی و مفعولی واسم مصدر مصادر متعدی آمده است.

 

Iràj

Nam e      shaludeاسم مصدر

(اسم مفعولی)kàrde

(اسم فاعلی )konànde

(امری)dàsturi

(مثعدی)Bish ràv

 

 

 

 

a

abad.an.i (var)

abad.an.ide (gi)

abad.an.ànde (gi)

abad.an

abad.anidàn (i)

agah.an.i (var)

agah.an.ide (gi)

agah.an.ànde (gi)

agah.an

agah.anidàn (i)

agàh.an.i (var)

agàh.an.ide (gi)

agàh.an.ànde (gi)

agàh.an

agàh.anidàn (i)

amah.an.i (var)

amah.an.ide (gi)

amah.an.ànde (gi)

amah.an

amah.anidàn (i)

amas.an.i (var)

amas.an.ide (gi)

amas.an.ànde (gi)

amas.an

amas.anidàn (i)

amiz.an.i (var)

amiz.an.ide (gi)

amiz.an.ànde (gi)

amiz.an

amiz.anidàn (i)

amuz.an.i (var)

amuz.an.ide (gi)

amuz.an.ànde (gi)

amuz.an

amuz.anidàn (i)

aram.an.i (var)

aram.an.ide (gi)

aram.an.ànde (gi)

aram.an

aram.anidàn (i)

avàrd.an.i (var)

avàrd.an.ide (gi)

avàrd.an.ànde (gi)

avàrd.an

avàrd.anidàn (i)

aviz.an.i (var)

aviz.an.ide (gi)

aviz.an.ànde (gi)

aviz.an

aviz.anidàn (i)

ay.an.i (var)

ay.an.ide (gi)

ay.an.ànde (gi)

ay.an

ay.anidàn (i)

azor.an.i (var)

azor.an.ide (gi)

azor.an.ànde (gi)

azor.an

azor.anidàn (i)

 

 

 

 

b

bal.an.i (var)

bal.an.ide (gi)

bal.an.ànde (gi)

bal.an

bal.anidàn (i)

bar.an.i (var)

bar.an.ide (gi)

bar.an.ànde (gi)

bar.an

bar.anidàn (i)

bàraz.an.i (var)

bàraz.an.ide (gi)

bàraz.an.ànde (gi)

bàraz.an

bàraz.anidàn (i)

bàs.an.i (var)

bàs.an.ide (gi)

bàs.an.ànde (gi)

bàs.an

bàs.anidàn

bàshul.an.i (var)

bàshul.an.ide (gi)

bàshul.an.ànde (gi)

bàshul.an

bàshul.anidàn (i)

bàxs.an.i (var)

bàxs.an.ide (gi)

bàxs.an.ànde (gi)

bàxs.an

bàxs.anidàn (i)

bàz.an.i (var)

bàz.an.ide (gi)

bàz.an.ànde (gi)

bàz.an

bàz.anidàn (i)

besàl.an.i (var)

besàl.an.ide (gi)

besàl.an.ànde (gi)

besàl.an

besàl.anidàn

 

 

 

 

c

càfs.an.i (var)

càfs.an.ide (gi)

càfs.an.ànde (gi)

càfs.an

càfs.anidàn (i)

càk.an.i (var)

càk.an.ide (gi)

càk.an.ànde (gi)

càk.an

càk.anidàn (i)

càl.an.i (var)

càl.an.ide (gi)

càl.an.ànde (gi)

càl.an

càl.anidàn (i)

càm.an.i (var)

càm.an.ide (gi)

càm.an.ànde (gi)

càm.an

càm.anidàn (i)

 

 فصل ششم (فهرست رستم)

مصادر مرکب ایرانی (با اسم فاعلی و مفعولی و مصدر) و معادل فارس عربی آنها

 

Rostàm

nam shalude اسم مصدر

kàr de اسم مفعولی

kon ànde اسم فاعلی

فارس عربی (بپرهیزید)

shalude Irani مصدرایرانی

 

 

 

 

 

                 À

 

àbàrmand bàri

àbàrmand borde

àbàrmand bàr

وارث شدن

àbàrmand bordàn (bàrdàn)

 

àbarun bashi

àbarun bude

àbarun (bash)

غلط بودن

àbarun budàn (bashidàn)

 

àbarun giri

àbarun gerefte

àbarun gir

غلط گرفتن

àbarun gereftàn (giridàn)

 

àbarun koni

àbarun kàrde

àbarun kon

اشتباه کردن

àbarun kàrdàn (konidàn)

 

àbarun koni

àbarun kàrde

àbarun kon

غلط کردن

àbarun kàrdàn (konidàn)

 

àbarun koni

àbarun kàrde

àbarun kon

تصحیف کردن

àbarun kàrdàn (konidàn)

 

àbarun koni

àbarun kàrde

àbarun kon

خطا کردن

àbarun kàrdàn (konidàn)

 

àbarun shàvi

àbarun shode

àbarun shàv

اشتباه شدن

àbarun shodàn (shàvdàn)

 

àbarun shàvi

àbarun shode

àbarun shàv

تصحیف شدن

àbarun shodàn (shàvdàn)

 

àfsordegi

àfsorde

àfsorànde

غمگین شدن

àfsordàn

 

àfsus bashi

àfsus bude

àfsus (bash)

حیف بودن

àfsus budàn (bashidàn)

 

àfsus dari

àfsus dashte

àfsus dar

متأسف بودن

àfsus dashtàn (daridàn)

 

àfsus dari

àfsus dashte

àfsus dar

حسرت خوردن

àfsus dashtàn (daridàn)

 

 
 
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             فصل هفتم فهرست سهراب

مصادر مرکب فارس عربی و معادل ایرانی آنها و با اسم فاعلی و مفعولی و اسم مصدر ایرانی

 

فارس عربی

shalude Irani

nam e konànde

nam shalude

nam e kàrde

آب به کلو بردن

ashamidàn

ashamànde

ashamesh

ashamide

آب خوردن

nushidàn

nushànde

nushesh

nushide

آب خوردن

ashamidàn

ashamànde

ashamesh

ashamide

آب دادن

ab dadàn (dàhidàn)

ab dàh

ab dàhi

ab dade

آب نخوردن

nà nushidàn (ashamidàn)

nà asham

nà ashami

nà nushide

ابداع کردن

sazidàn

sazànde

sazesh

sazide

ابدی کردن

javid kàrdàn (konidàn)

javid kon

javid koni

javid kàrde

آتش پرستیدن

atàsh pàràstidàn

atàsh pàràst

atàsh pàràsti

atàsh pàràstide

آتش زدن

suzanidàn

suzanànde

suzani

suzanide

آتش زدن

atàsh zàdàn (zàndàn)

atàsh zàn

atàsh zàni

atàsh zàde

آتش گرفتن

suzidàn

suzànde

suzesh

suzide

اتصال دادن

peyvàstàn

peyvàsànde

peyvàstar

peyvàste

اتصال دادن

peyvànd dadàn (dàhidàn)

peyvànd dàh

peyvànd dàhi

peyvànd dade

اتصال دادن

peyvàndidàn

peyvàndànde

peyvàndesh

peyvàndide

اتصال ندادن

peyvànd nà dadàn (dàhidàn)

peyvànd nà dàh

peyvànd nà dàhi

peyvànd nà dade

اتصال ندادن

nà peyvàstàn (peyvàndidàn)

nà peyvànd

nà peyvàndi

nà peyvàste

اتفاق افتادن

pish amàdàn (ayidàn)

pish ay

pish ayi

pish amàde

اتفاق افتادن

rox dadàn (dàhidàn)

rox dàh

rox dàhi

rox dade

اتفاق نیافتادن

pish nà amàdàn (ayidàn)

pish nà ay

pish nà ayi

pish nà amàde

اجابت شدن

pàzirofte shodàn (shàvdàn)

pàzirofte shàv

pàzirofte shàvi

pàzirofte shode

اجابت کردن

pàziroftàn

pàzirofànde

pàziroftar

pàzirofte

  
 
                                                                                                                                                                                 

                                                                                    فصل هشتم فهرست منوچهر

 

فهرست بیست شالوده اساسی و مهم زبان ایرانی با معانی مختلف آنها

 

در فهرست منوچهر بیست مصدر روزمره ایرانی و تمامی زمانهای مختلف آنها را بررسی می کنیم.در اینجا به این مسدله پی می بریم که یاد گیری مصادر برادر یا دوگانه به چه اندازه در گویش ایرانی اهمیت دارند

 

ab rixtàn     آب ریختن    66 برگه      

amàdàn      آمدن                71 

àndaxtàn    انداختن   74      

àndishidàn     اندیشیدن     77

bàr gozidàn    برگزیدن  80

bordàn            بردن      83

budàn            بودن       86

dadàn             دادن       89

dàm zàdàn     دم زدن    92

danestàn        دانستن     95

dàr yaftàn      دریافتن    98

dashtàn          داشتن      101

dàst zàdàn     دست زدن 104

didàn             دیدن        107

gereftàn         گرفتن      110

goftàn            گفتن        113

gozashtàn      گذاشتن     116

gozàshtàn      گذشتن      119

istadàn           ایستادن     122

kàrdàn           کردن        125

 

Gune ha ye pàyqani : انواع  شرطی

pàyqan i (1) + ayànde  شرطی نوع اول با آینده   

pàyqan i (2) + gozàshte ye hàmishegi (شرطی نوع دوم با گذشته متداول (دایم     

pàyqan i (3) + gozàshte ye dur (1)  شرطی نوع سوم با ماضی بعید    

shalude ye do om (avam ha) : konuni -- baya 1 -- baya 2

shalude ye do om (avam ha) : pàyqani 1-- ayànde ye nàzdik

 

شالوده های گونه دوم در زمان حال و التزامی اول و دوم استفاده میشود

شالوده های گونه دوم در زمان شرطی اول و آینده نزدیک استفاده میشود

 

 مصدرshalude

حال konun i   

ماضی نقلی gozàsh te ye gof  tàn i

ماضی بعید  gozàsh te ye dur

ماضی استمراری gozàsh te ye hàmishe gi

شرطی pàyqan i

مضارع التزامی konun i baya (1)

ماضی التزامی gozàsh te ye baya

ماضی نزدیک gozàsh te ye nàzdik

التزامی  baya

ماضی مطلق استمراری gozàsh te ye hàmad hàmishe gi

مستقبل نزدیک ayànde ye nàzdik

ماضی ساده  gozàsh te ye sade

مستقبل  ayànde  

 

بیست حالت دستوری مثال

 

shalude : ab rix tàn           shalude ye doom : ab riz idàn              bishràv : ab riz anidàn           

 

konun i*

màn     ab        (nà)     mi        riz àm   

to         ab        (nà)     mi        riz i

u          ab        (nà)     mi        riz àd

ma       ab        (nà)     mi        riz im

shoma ab        (nà)     mi        riz id

anha    ab        (nà)     mi        riz ànd

inha     ab        (nà)     mi        riz ànd

 

gozàsh te ye gof tàn i (1)

màn     ab        (nà)     rix te  àm

to         ab        (nà)     rix te  i

u          ab        (nà)     rix te  àd

ma       ab        (nà)     rix te  im

shoma ab        (nà)     rix te  id

anha    ab        (nà)     rix te  ànd

inha     ab        (nà)     rix te  ànd

 

gozàsh te ye dur (2)

màn     ab        (nà)     rix te  bude àm

to         ab        (nà)     rix te  bu de  i

u          ab        (nà)     rix te  bu de  àd

ma       ab        (nà)     rix te  bu de  im                  

shoma ab        (nà)     rix te  bu de  id

anha    ab        (nà)     rix te  bu de  ànd      

inha     ab        (nà)     rix te  bu de  ànd       

 

gozàsh te ye hàmishe gi           

màn            ab (nà)  mi   rix tàm

to               ab (nà)  mi   rix ti

 u               ab  (nà)  mi    rix t

ma              ab (nà)  mi    rix tim

shoma        ab (nà) mi    rix tid

anha           ab (nà) mi   rix tànd

inha             ab (nà) mi   rix tànd

 

              pàyqan i (2)

àgàr    màn    ab         (nà)    mi  rix tàm

àgàr    to         ab        (nà)     mi  rix ti

àgàr     u         ab        (nà)     mi  rix t

àgàr     ma      ab        (nà)     mi  rix tim

àgàr    shoma    ab     (nà)mi  rix tid

àgàr    anha        ab    (nà) mi  rix tànd

àgàr    inha         ab    (nà) mi  rix tànd

            konun i baya (1)        

(nà)     bayes     màn     ab     be   riz àm

(nà)     bayes     to          ab    be   riz i

(nà)     bayes     u           ab    be   riz àd

(nà)     bayes     ma        ab    be   riz im

(nà)     bayes     shoma     ab be   riz id

(nà)     bayes     anha        ab be   riz ànd

(nà)     bayes     inha         ab be   riz ànd

       gozàsh te ye gof tàn i (2)

màn     ab        (nà)     mi  rix te   àm

to         ab        (nà)     mi  rix te   i

u          ab        (nà)     mi  rix te   àd

ma       ab        (nà)     mi  rix te   im

shoma ab        (nà)     mi  rix te    id

anha    ab        (nà)     mi  rix te   ànd

inha     ab        (nà)     mi  rix te   ànd

            gozàsh te ye baya (1)

(nà) bayes      màn ab            rix te   bash àm

(nà) bayes      to     ab            rix te   bash i

(nà) bayes      u      ab            rix te   bash àd   

(nà) bayes      ma   ab            rix te   bash im

(nà) bayes      shoma  ab       rix te   bash id

(nà) bayes      anha     ab       rix te   bash ànd

(nà) bayes      inha      ab       rix te   bash ànd

              gozàsh te ye nàzdik                                                             

màn     dash tàm         ab        (nà)     mi rix tàm     

to         dash ti             ab        (nà)     mi rix ti

u          dash t              ab        (nà)     mi rix t           

ma       dash tim          ab        (nà)     mi rix tim 

shoma dash tid           ab        (nà)     mi rix tid

anha    dash tànd        ab        (nà)     mi rix tànd

inha     dash tànd        ab        (nà)     mi rix tànd

 

                  baya (4)                                  

(nà)bayes  màn  ab    rix te   bu dàm

(nà)bayes  to      ab     rix te   bu di

(nà)bayes   u     ab      rix te   bu d

(nà)bayes   ma  ab      rix te  bu dim

(nà)bayes   shoma    ab  rix te   bu did

(nà)bayes   anha        ab  rix te   bu dànd

(nà)bayes   inha         ab  rix te   bu dànd

 

            konun i baya (2)

shayàd màn    ab        be        (nà)     riz àm

shayàd  to       ab        be        (nà)     riz i

shayàd  u        ab        be        (nà)     riz àd

shayàd  ma           ab  be        (nà)     riz im

shayàd  shoma     ab  be        (nà)     riz id            

shayàd  anha         ab be        (nà)     riz ànd         

shayàd  inha          ab be        (nà)      riz ànd

         gozàsh te ye hàmad hàmishe gi

màn     ab        rix te  (nà)      mi  bash àm                 

to         ab        rix te   (nà)     mi  bash i                  

u          ab        rix te  (nà)      mi  bash àd     

ma       ab       rix te   (nà)     mi  bash im

shoma  ab       rix te (nà)       mi  bash id

anha    ab       rix te   (nà)     mi bash ànd

inha     ab       rix te   (nà)     mi bash ànd

          gozàsh te ye baya (2)

shayàd màn    ab        (nà)     rix te   bash àm

shayàd  to       ab        (nà)     rix te  bash i  

shayàd  u        ab        (nà)     rix te   bash àd

shayàd  ma     ab        (nà)     rix te   bash im

shayàd  shoma           ab        (nà)     rix te   bash id

shayàd  anha              ab        (nà)     rix te   bash ànd

shayàd  inha               ab        (nà)     rix te  bash ànd

                 baya (3)

(nà) bayes  màn      ab  mi   rix tàm

(nà) bayes  to           ab  mi   rix ti    

(nà) bayes  u            ab  mi   rix t

(nà) bayes  ma         ab  mi   rix tim

(nà) bayes  shoma   ab   mi   rix tid

(nà) bayes  anha      ab   mi   rix tànd

(nà) bayes  inha       ab   mi   rix tànd

             pàyqan i (3)

àgàr    màn     ab        (nà)     rix te   bu dàm

àgàr     to        ab        (nà)     rix te   bu di

àgàr     u         ab        (nà)     rix te   bu d

àgàr     ma      ab        (nà)     rix te  bu dim

àgàr     shoma  ab      (nà)     rix te   bu did

àgàr     anha      ab     (nà)     rix te   bu dànd

àgàr     inha       ab     (nà)     rix te  bu dànd

 

               pàyqan i (1)

àgàr    màn    ab        be (nà)  riz àm

àgàr     to        ab        be (nà)  riz i

àgàr     u         ab        be (nà)  riz àd

àgàr     ma      ab        be (nà)  riz im

àgàr      shoma   ab    be (nà)  riz id

àgàr      anha      ab    be (nà)  riz ànd

àgàr      inha       ab    be (nà)  riz ànd

           ay ànde ye nàzdik     

màn     dar àm            ab        (nà)     mi  riz àm

to         dar i                ab        (nà)     mi  riz i

u          dar àd             ab        (nà)     mi  riz àd

ma       dar im              ab       (nà)     mi  riz im

shoma  dar id              ab       (nà)     mi  riz id

anha    dar ànd          ab      (nà)       mi  riz ànd

inha     dar ànd          ab        (nà)     mi  riz ànd

        gozàsh te ye dur (1)

màn     ab        (nà)     rix te   bu dàm

to         ab       (nà)     rix te   bu di

u          ab       (nà)     rix te  bu d

ma         ab      (nà)     rix te   bu dim

shoma   ab      (nà)     rix te   bu did

anha     ab       (nà)     rix te   bu dànd

inha      ab       (nà)     rix te   bu dànd

        gozàsh te ye sade

màn     ab        (nà)  rix tàm

to         ab        (nà)  rix ti      

u          ab        (nà)  rix t

ma       ab        (nà)  rix tim

shoma ab        (nà)  rix tid                      

anha    ab        (nà)  rix tànd

inha     ab        (nà)  rix tànd

ay ànde*                                                                        

màn     ab        (nà)  xah àm   rix t

to         ab        (nà)  xah i       rix t

u          ab        (nà)  xah àd    rix t

ma       ab        (nà)  xah im    rix t

shoma ab        (nà)  xah id     rix t

anha    ab        (nà)  xah ànd  rix t

inha     ab        (nà)  xah ànd   rix t

 

shalude : ab rix tàn (ab riz idàn)         kon ànde : ab riz            nam e shalude : ab rizi

kàr de : ab rix te             dàstur : ab (be) riz           dàstur : ab (nà) riz

 

    مستقبل نزدیکay ànde ye nàzdik

    ماضی سادهgozàsh te ye sade

    مستقبلay ànde*

   ماضی مطلق استمراری                                                  gozàsh te ye hàmad hàmishe

    ماضی نقلی gozàsh te ye gof  tàn i

   ماضی بعید  gozàsh te ye dur

              ماضی استمراریgozàsh te ye hàmishe gi           

   شرطی     pàyqan i

     مضارع التزامیkonun i baya (1)

     ماضی التزامیgozàsh te ye baya

    ماضی نزدیکgozàsh te ye nàzdik

     التزامیbaya

 

  
                                                                                                                                                                                                                                                                                    فصل نهم

لغتهای علوم مختلف و لغات دستوری و لغتهای روزمره طبقه بندی شده بر مبنای فارس عربی و معادل ایرانی آنها

 

فارس عربی (2700)

Iran i (2700)

مأخذ لغات ایرانی

ا

 À (à)

Moin

ا

E (e)

Moin

ا

O

Moin

آ

A (a)

Moin

اُ(حرف عطف)

o

Moin

آب گرم معدنی

ab gàrm e kan i

Bàhram beiguy

آب و هوا شناسی

ab o vày shenasi

Bàhram beiguy

ابتدا

dàr aqaz

Dehxoda

ابداً

be hic ruy

Bàhram beiguy

آبریزگان

Abrizgan

Moin

ابعاد

dur i ha

Moin

ابن ‌سینا

Ibn e sina

Moin

ابوریحان بیرونی

 Àbu ràyhan e Birun i

Moin

ابوعطا

 Àbu àta

Moin

 

فصل دهم

 

لغتهای علوم مختلف و لغات دستوری و لغتهای روزمره طبقه بندی شده بر مبنای ایرانی و معادل فارس عربی  آنها

 

 

فارس عربی (2700)

Iran i (2700)

مأخذ لغات ایرانی

ا

 À (à)

Moin

فوق

 àbàr

Moin

عالی جناب

 àbàr manig

Mackenzie

ارث

 àbàrmand

Mackenzie

وراثت

 àbàrmand

Mackenzie

اشتباه

 àbarun

Mackenzie

خطا

 àbarun

Mackenzie

غلط

 àbarun

Mackenzie

اسفنج

 àbràk

Moin

حریر

 àbrishàm

Moin

ابوعطا

 Àbu àta

Moin

ابوریحان بیرونی

 Àbu ràyhan e Birun i

Moin

آلی

 àbzar i

Bàhram beiguy

است

 àd

Bahram beiguy

هست (او- اون)

 àd (mi bashàd)

Bàhram beiguy

پشتو (افغان)

 Àfqan

Moin

افغانستان

 Àfqan ostan

Danesh name

جلال

 àfrànd

Àmid

جمال

 àfrànd

Moin

حشمت

 àfrànd

Moin

شاًن

 àfrànd

Moin

قدر

 àfrànd

Moin

مرتبه

 àfrànd

Moin

خبر

 àfsane

Moin

قصه

 àfsane

Moin

اخبار

 àfsane ha

Moin

                                        
                                                                                                                                                                         
 
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                              نام های اصیل ایرانی

 

متأسفانه پس از حمله اعراب و مغولها و ترکها بسیاری از نامهای اصیل و زیبای ایرانی حفاظت نشد و به فراموشی سپرده شد. در قدیم و چون حالا برای نام گذاری ، ایرانیها از نام گلها  برای نام گذاری دخترها و ازنام پهلوانان برای نام گذاری پسرها بهره می جستند و این کار را بایس از سر گرفت. این نامها نام کسانی هست که حتی جان خود را برای این کشور فدا کردند و حداقل احترامی که ما به اجداد خود میتوانیم بگذاریم زنده نگهداشتن نام این کشته شدگان در راه وطن می باشد. هم چنین میتوان گفت که از این نامها برای تغییر نامهای خانوادگی بد و زشت نیزمیتوان بهره گرفت. به گونه اصولی من بر این عقیده ام که هر کس در طول عمر خود حق دارد یکبار نام ونام خانوادگی خود را ( به دلایل مختلف ) تغییر دهد واین را حقی انسانی میدانم. این کار سختی نیست و فقط بایستی در هر مدرک اداری و دولتی ندشته شود:

 

نام .............      نام انتخابی

نام خانوادگی .................... نام خانوادگی انتخابی  

 

 به هنگام گرفتن شناسنامه بایستی فقط نامی از این نامها انتخاب شود . مسلم است که هر پدر و مادر میتواند در خانه فرزند خود را به هر نامی که می خواهد صدا کند ولیکن از سوی دیگر هر پدر ومادرایرانی مسئولیتی میهنی دارد و بایستی متوجه باشد که نامهای اصیل ایرانی که نامهایی از فرهنگ اصیل و باستانی ماست نبایستی به فراموشی سپرده شود و بایستی از آنها حفاظت کرد.

 

 نامهای پسرهای ایرانی         _(از فرهنگ عمید)

 

Aban آبان

Àdanush ادانوش

 Àfshin افشین

 Àhrànاهرن

Ainآیین

Ain goshàsb آیین گشسب

 Àkvan اکوان

 Àlborz البرز

Àlvaالوا

Ànushirvan  انوشیروان

Aràsh آرش

Àrda    اردا

Àrdàshir اردشیر

Àrdàvan اردوان

Areye آریه

Àrjhàng  ارژنگ

 Àrmin ارمین

Àrshak ارشاک

Àrsham ارشا

                                                                                                                                                                      Àrshasb ارشاسب                                                                                                                                             

................................

                                                                                     فهرست منابع و ماخذ

 

عميد،حسن ؛ فرهنگ عميد؛ امير كبير؛تهران؛1361.

 

قيم،عبدالنبي ؛ فرهنگ معاصر عربي-فارسي ؛ فرهنگ معاصر؛ تهران ؛ 1381.

 

مردوخ كردستاني، شيخ محمد ؛ فرهنگ مردوخ مصور كردي، فارسي، عربي، غريقي، سنندج، 1362.

 

معين، محمد؛ فرهنگ معين ؛ امير كبير؛ تهران ؛ 1378.

 

ارانسكي، اي.م.؛ مقدمه فقه اللغه ايراني ؛  ترجمه كريم كشاورز ؛ پيام ؛ تهران ؛ 1358.

 

گلبن، محمد ؛ كتابشناسي زبان و خط ؛ مركز اسناد فرهنگي آسيا ؛ - ؛ 2536.

 

نجفي، ابوالحسن ؛ غلط ننويسيم ؛ مركز نشر دانشگاهي ؛ تهران ؛ 1370.

 

انوري، حسن ؛ احمدي گيوي، حسن ؛ دستور زبان فارسي 2؛ انتشارات فاطمي ؛ تهران ؛ 1373.

 

Mackenzie, D, N; A Concise Pahlavi Dictionary, Oxford University Press, 1971.

 

 

 

Nach oben